Szczere rozmowy o zarządzaniu dostępnością
Europejskie Centrum Solidarności - rozmowa z Sylwią Bruną i Patrycją Medowską
Słowo od Autorki
Droga Sieci, Drogie Osoby odbierające newsletter,
oprócz zbierania dla Was informacji, czy i co dzieje się w temacie dostępności w Polsce, zapraszam Was do lektury szczerych rozmów o zarządzaniu dostępnością. Rozmów z osobami, które jak i Wy robią dostępność.
W tym roku, w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, skupiam się na sektorze kultury.
Gromadzę doświadczenia dyrekcji i osób koordynujących dostępność w sektorze kultury, w sektorze w którym jako Fundacja Kultury bez Barier pracujemy już 13 lat. W każdym miesiącu pojawią się efekty tych spotkań.
Otrzymacie:
studium przypadku jednej instytucji kultury,
historie sukcesów (dobrych praktyk), a może i porażek,
przepis na dostępność na przykładzie konkretnej instytucji,
wiele inspiracji i (taką mam nadzieję) motywacji do pracy na rzecz dostępności :)
Z mojej strony GORĄCO WAS proszę o informacje zwrotne dla mnie i moich rozmówców i rozmówczyń:) Komentujcie naszą pracę, włączajcie się do dyskusji.
Newslettery o zarządzaniu dostępnością pojawią się co najmniej dwa razy w miesiącu (mniej więcej, w pierwszym i trzecim tygodniu miesiąca), a newsletter, który dotychczas otrzymujecie będzie jak zwykle w ostatnich dniach miesiąca.
Europejskie Centrum Solidarności
Sylwia Bruna - antropolożka kultury, animatorka społeczno-kulturalna, zajmuje się dostępnością kultury oraz lokalnością. Przez ostatnie 7 lat pracowała w Europejskim Centrum Solidarności, gdzie zajmowała się działaniami społeczno-kulturalnymi i dostępnością. Współzałożycielka Trójmiejskiej Sieci Dostępności Kultury. Zaangażowana w działania na terenie gdańskiej stoczni, gdzie prowadzi kawiarnię Kompozyt.
Patrycja Medowska - z wykształcenia germanistka. Przez wiele lat dziennikarka Polskiego Radia RDC. W Fundacji im. Konrada Adenauera w Polsce odpowiedzialna za relacje z mediami i organizację wydarzeń dotyczących integracji europejskiej i relacji polsko-niemieckich. Od 2008 roku pracowniczka Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku; pełni funkcję zastępczyni dyrektora ds. kultury obywatelskiej.
Wyzwania, Kontekst
Europejskie Centrum Solidarności (ECS) to:
3 organizatorów! MKiDN, Gmina Miasta Gdańska, Samorząd Województwa Pomorskiego
różnorodność programowa
duża skala wyzwań
prawie 100 pracowników
wartości - pielęgnowanie pamięci o Solidarności i upowszechnianie idei solidarności; próba zachowania atrakcyjności tej idei dla przyszłych pokoleń; powoływanie i wspieranie nowych inicjatyw obywatelskich służących rozwojowi kultury demokratycznej
Studium przypadku -ECS
1) Otoczenie budynku
Uważność na projektowanie uniwersalne otoczenia budynku, czyli np. interwencja ECS w sprawie rewitalizacji placu Solidarności.
W mieście przeprowadzono konkurs studialny na rewitalizację placu Solidarności. Plac Solidarności jest placem miejskim, nie jest w strefie wpływów ECS, jednak instytucja czuje się odpowiedzialna za jakość przestrzeni publicznej, szczególnie tej symbolicznej. Dlatego musiała zareagować, gdy okazało się, że pomysł na zagospodarowanie placu jest niezgodny z ideą projektowania uniwersalnego. Uwagi do projektu formułowali pracownicy ECS z różnych obszarów merytorycznych, zespół ds. dostępności w ECS zwrócił uwagę na to, że w projekcie brakuje refleksji nad tym, jak będzie się z tą przestrzenią pracowało, czy będzie bezpieczna dla osób z różnymi potrzebami.
Dyrekcja podejmuje rozmowę na poziomie zarządu i podejmuje decyzję, by napisać list doprecyzowujący zastrzeżenia dotyczące rewitalizacji placu. Miasto dostrzega kompetencję przedstawicieli ECS oraz ich dbałość o historię, dziedzictwo i wartości równego dostępu do placu. ECS jest zaproszony do dalszych prac nad projektem.
Ten przypadek to przykład sprawczości całego zespołu ECS, który w imię wyznawanych wartości, takich jak m.in. równość, podejmuje wspólnie interwencję.
Podczas rozmowy w ramach stypendium dostrzeżenie tego sukcesu spowodowało dumę i łzy wzruszenia:)
2) Budynek - finanse - zakresy odpowiedzialności
“Budynek ECS jest w ciągłej zmianie”. Tak o budynku wypowiada się wicedyrektorka Patrycja Medowska.
Otwarcie ECS następuję w 2014 roku. I od razu dział administracji zleca audyt pod kątem dostępności architektonicznej Fundacji TUS.
Po audycie wraz z Fundacją TUS zostaje spisana lista niezbędnych zmian. Priorytety zostają wdrożone, ale lista jest długa, jeszcze kilka punktów jest przed instytucją.
W zależności od możliwości finansowych ECS wprowadza zmiany w budynku, mimo że był już wyposażony w podstawowe rozwiązania – dostępne windy, toalety, pętlę indukcyjną, wózki dla osób, które maja problem z poruszaniem się, mobilne krzesełka do odpoczynku w trakcie zwiedzania, etc.
Do tej pory dodatkowo zrealizowano, m.in:
poprawę oświetlenia w audytorium,
montaż pochwytów przy schodach, które nie są regularne, mają nierówny rytm, a to powodowało, że wiele osób z nich spadało*,
zmianę oświetlenia stopni schodów, wcześniejsza wersja oświetlenia oślepiała,
osoby na i tak trudnych, nieregularnych schodach,
tablice tyflograficzne ułatwiające orientację w budynku,
wypukłe przyciski przy i w windach wskazujące, które to piętro,
rampę podczas wydarzeń w audytorium, by każda osoba, także ta, która porusza się na wózku mogła dostać się na scenę. W przyszłości ECS zapewni dostępność sceny na stałe,
stanowisko pracy w bibliotece dla osób poruszających się na wózkach i dla słabo- i niedowidzących.
* Po zmianie światła i zamontowaniu pochwytów Sylwia Bruna obserwuje przemieszczanie się na schodach i zauważa, że osoby mniej się na nich potykają i nie ma już tylu wypadków.
Dyrekcja i zespół ds. dostępności dostrzegają, że dostępność w ogóle, ale przede wszystkim budynku, to nie jest odpowiedzialność jednego wybranego działu, który zajmuje się projektami społecznymi. To, jak wygląda budynek, jak jest wyposażony zależy od działów, zajmujących się infrastrukturą.
Trochę brakowało takiego myślenia wcześniej. A instytucja chce być komfortowym miejscem dla wszystkich. Dlatego ważne są współpraca i komunikacja między różnymi działami, aby nie było tak, że nowe rozwiązania finansowane są z budżetów działów merytorycznych, jak np. mata ewakuacyjna.
To się zmienia, coraz więcej pracowników z działów zajmujących się infrastrukturą cieszy się na zmiany i ze zmiany i coraz chętniej w niej współuczestniczy.
W zmianę zaangażowane są dyrekcja, zespół ds. dostępności oraz osoba z działu technicznego. Każda z tych osób odczuwa dumę ze zmian, jakie wprowadza.
3) Zespół
ECS prawdopodobnie jako jedyna lub jedna z niewielu instytucji kultury w Polsce podejmuje decyzję o powołaniu nie tylko koordynatora, ale całego zespołu ds. dostępności.
Na czele tego zespołu staje Sylwia Bruna. Dyrekcja wraz z koordynatorką zespołu ds. dostępności od początku są przekonani, że za dostępność nie może być odpowiedzialna jedna osoba, że to musi być reprezentacja ECS.
I tak zespół ds. dostępności tworzą osoby z różnych obszarów – archiwum, wystawy, zarządzanie budynkiem, projektów obywatelskich, IT, naukowy i edukacja.
Ideą dyrekcji i koordynatorki jest to, by każda z osób wykorzystywała swoje specjalizacje we wdrażaniu dostępności i realizowała dostępność zgodnie ze swoimi kompetencjami.
W pierwszym kroku Sylwia wyrównuje wiedzę w zespole ds. dostępności. Dzieli się wiedzą, dba, by każda z osób w zespole miała te same informacje.
Kryzys następuję w momencie sukcesu - otrzymania dużego grantu na projekt, który wymaga sporego zaangażowania na poziomie formalno-finansowym i realizacyjnym. W tym samym momencie pracę zmieniają osoby z zespołu ds. dostępności z trzech kluczowych dla projektu obszarów. Odpowiedzialność za ten projekt spada na jeden dział merytoryczny, z Sylwią na czele.
Sylwia zauważa w tym momencie, że o ile ona sama rozwija się w dostępności, to instytucja - realizując bardzo szeroki program – nie jest w stanie iść w tym samym tempie, że ma ograniczenia i nie może spełnić wszystkich warunków dostępności. Odczucia Sylwii są takie: „z jednej strony działo się dobre [pozyskaliśmy grant], z drugiej źle [byłam w tym osamotniona]”.
To doświadczenie nauczyło Sylwię, że zespół do spraw dostępności nie powinien być zespołem od realizacji projektów. Że powinien koordynować dostępność, konsultować rozwiązania, tworzyć standardy, wspierać i monitorować proces.
Patrycja Medowska dostrzega popełnione błędy. Mówi, że i ona i zespół ds. dostępności mnożyli komunikaty na temat dostępności, nie sprawdzając czy to jest zrozumiałe dla zespołu.
Trudno więc było liczyć na motywację całego zespołu ECS. Zespół nie rozumiał dla kogo i po co to jest. Na kolejny komunikat od zespołu reagował zdaniem “znowu ta dostępność”.
Sytuacja poprawia się w momencie wprowadzenia cyklu szkoleń w projekcie PFRON Kultura bez Barier “Uzmysłowienie”. Kapitalna większość zespołu przechodzi przez obowiązkowe szkolenia uwrażliwiające, prowadzone przez osoby z różnymi niepełnosprawnościami. Pracownicy wracają do dyrekcji i Sylwii i mówią, że to było fantastyczne doświadczenie. Część dyrekcji również bierze w nich udział.
Niektórzy pracownicy ECS biorą też udział w kursie języka migowego, który prowadzi native speakerka. Pracownicy dzielą się z Sylwią sytuacjami, gdzie spotkali Głuchych i mogli się z nimi skomunikować.
Sylwia Bruna zauważa, że za późno zaczęliśmy proces uczenia się dostępności dla całego zespołu. Zabrakło określenia długofalowego, procesowego wprowadzania zmiany w instytucji.
Patrycja Medowska dodaje, że “okopaliśmy się z zespołem do spraw dostępności”. Błędem był brak transferu wiedzy do pozostałych osób. Ponadto, motywacji do zmiany nie wspierało notoryczne powoływanie się na ustawę i trochę „straszenie”, co będzie jeśli przyjdzie kontrola.
Przepis na dostępność
na przykładzie sukcesów i porażek zespołu ECS
Zacznij od uwrażliwienia - zaszczep w zespole wrażliwość
Informuj o tym, co pracownicy instytucji wnieśli do dostępności
Zauważ i doceń pracowników wszystkich szczebli
Pokazuj regularnie i konsekwentnie dla kogo robimy w instytucji dostępność
Wyjaśnij czym jest dostępność - że to są prawdziwi LUDZIE
Wyjaśniaj na różnych poziomach w strukturze instytucji czym jest PROJEKTOWANIE UNIWERSALNE - że jest spójne z wartościami instytucji
Uwzględniaj w projektowaniu wydarzeń “INNEGO odbiorcę niż młodego, aktywnego, sprawnego” (różne persony, migranta, rodzica/opiekuna, osobę z niepełnosprawnością) i zastanów się, czego ta osoba potrzebuje
Dawaj jasny komunikat, co jest ważne i z jakiego powodu
Podawaj rozwiązania jak robić, a nie tylko wskazuj wyzwania - ucz podobnego schematu działania zespół
Przygotuj narzędzia dla zespołu
Sprawczość w dostępności
Na koniec wywiadów zadaję moim rozmówczyniom pytania:
Kiedy czujesz się sprawcza?
Kiedy czujesz się doceniona?
Patrycja Medowska
“To jest wahadło. Raz mam sprawczość, raz jej nie mam. Jednak najbardziej cieszy mnie to, że jestem słuchana w zarządzie”.
Czuje się natomiast doceniona, gdy Sylwia przychodzi do mnie i chwali się sukcesami.
Sylwia Bruna
Największą sprawczość czułam w trakcie projektu “Uzmysłowienie”
To było podczas warsztatów z Danielem Kotowskim, który prowadził je w języku migowym. Podeszła do mnie wówczas młoda Głucha osoba i powiedziała, że poczuła się po raz pierwszy na równi.
Czuję się doceniona przez Patrycję dzięki naszej relacji. Sylwia zwraca się do Patrycji “Zawsze tak się czułam, gdy przychodziłam do Ciebie, a Ty wyciągałaś rękę, wskazywałaś krzesło i mówiłaś: Usiądź, wysłucham Ciebie. I masz dla mnie czas. I przy okazji pożarów miałaś spokój”.
To była niezwykła rozmowa. Towarzyszyły jej salwy śmiechu i łzy wzruszenia. Zaznaczę, że odbyła się w trudnym dla obu rozmówczyń momencie. Sylwia Bruna po 7 latach pracy w ECS zdecydowała się odejść z instytucji. Obecnie tworzy własne MIEJSCE. Miejsce dostępne i otwarte – swoją kawiarnię. A ECS ma nową koordynatorkę zespołu ds. dostępności, tworzy i wdraża krótko- i długofalowe plany zmiany w oparciu o dotychczasowe doświadczenia.
Dostępność w ECS
Jeśli interesuje Cię dostępność w ECS, zapraszam do zakładek na stronie.
Adres ECS
Europejskie Centrum Solidarności
pl. Solidarności 1
80-863 Gdańsk
Działanie w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
